Kupiony z ogłoszenia od geodety, który postanowił zlikwidować działalność gospodarczą. Powód? Kontakty z ośrodkami stały się dla niego koszmarem – nie dziwota, pomyślałem sobie.
Tachimetr Zeiss SM 4 to konstrukcja z końca lat 70-tych. Dzisiaj to już zabytek techniki, a niegdyś obiekt pożądania geodety. W moim egzemplarzu nie działa pomiar odległości. Nikt już takiego sprzętu nie serwisuje, bo i po co, skoro są nowsze i bardziej sprawne. Od „bidy” może robić za teodolit. W SM 4 odczyt kierunków w mikroskopie jest bardzo jasny, czytelny i mocno powiększony (gorzej jest w instrumentach Zeiss East). Błąd indeksu 4 c sprawił mi wiele kłopotu. Metodą dedukcji został usunięty. Zatem geodeto, do dzieła!
Rys. 1. Wycinek z prospektu. Koniec lat 70-tych wieku dwudziestego.
Luneta: analaktyczna, obraz prosty, powiększone 25x, średnica obiektywu: 40 mm, obraz w lunecie prosty, długość lunety 170 mm.
Pomiar kątów: optyczny, odczyt w mikroskopie obok lunety, kręgi ze szkła organicznego, podział miary kątowej na stopnie lub grady, najmniejszy odczyt 1′ lub 1c, szacowanie kąta 0.1′ lub 0.1c.
Pomiar odległości: fala promieniowania 910 nm.
Nadajnik: dioda luminescencyjna GaAs.
Obiektyw: φ 40 mm, f = 160 mm.
Zakres pomiaru: zasięg do:
Zakres I Zakres II Ilość luster
700 m 1000 m 1
1000 m 1500 m 3
1500 m 2000 m 7
2000 m 3000 m 19
Widoczny odczyt: wyświetlany 999,999 m.
Dokładność (średni błąd pomiaru):
– kierunek mierzony w dwóch położeniach lunety: 13″ lub 10cc,
– kąt pionowy 13″ lub 10cc,
– jednokrotny pomiar odległości: zakres I +/-5-10 mm + 2 x 10-4xD, zakres II +/-2 cm + 2×10-4xD,
– kompensator koła pionowego: zakres działania 14c, dokładność 13cc.
Przewaga libell: libella rurkowa 30″ na 2 mm, libella sferyczna 15′ na 2 mm.
Centrowanie: statyw OPTON, mocowanie DIN 18719.
Pionownik optyczny: powiększenie 2-krotne, zakres ogniskowania 0.60 m do nieskończoności.
Wymiary: instrument 220x340x150 mm, skrzynia 385x465x235 mm.
Waga: instrument (z baterią) 6.5 kg, statyw 0.8 kg, akumulator 0.5 kg, skrzynia 6.5 kg.
Nazwa: SM 4 ze statywem i kasetą akumulatora w skrzyni (statyw S 22).
Kręgi kierunków: z kręgiem odczytowym w stopniach 70 2811, z kręgiem odczytowym w gradach 70 2810.
Fragment instrukcji obsługi w języku polskim
3. Przygotowanie do pomiaru.
3.1. Ustawienie statywu i centrowanie.
3.1.1. ………………………………………,……
3.1.2. …………………………………………….
3.2. Centrowanie przy pomocy optycznego pionu.
3.3. Poziomowanie.
3.4. Centrowanie przy pomocy optycznego pionu.
3.5. Ustawienie ostrości krzyża nitek.
3.6. Sprawdzenie baterii.
– włączyć instrument przy pomocy głównego pokrętła (19) , ustawić w pozycji 1
· zero (0) w LED(dioda elektroluminescencyjna – wskaźnik 0 odczytu)-SM4 gotowy do
pomiaru
– pojawi się w LED punkt”. ” -bateria ma niedostateczne napięcie
– celem pomiaru napięcia baterii należy ustawić pokrętło zakresu pomiaru (18) na poz. BATT
jednocześnie główne pokrętło (17) pozycja 1
– gdy znajduje się igła wskaźnika w prawej części wskaźnika napięcia (2),zielone pole, bateria
naładowana
– gdy znajduje się igła wskaźnika na czarnym polu ,bateria częściowo naładowana, gotowa do
pomiaru
– gdy znajduje się w lewej części pola (2) ,bateria rozładowana
3.7. Uwzględnienie refrakcji, pokrętło (19) – przed rozpoczęciem pomiaru wg tabeli na
instrumencie.
-zmiana współczynnika refrakcji podczas pomiaru jest niedozwolona
3.8. Zakres pomiaru – pokrętło (18) synchronizacja dokładności odległości zobacz tabela
zakres 1 dokładności 5 mm zakres 2 d dokładności 1-2 cm
odległości liczba luster odległości liczba luster
do 700m 1 do 1000m 1
do 1000m 2 do 1500m 2
do 1500m 7 do 2000m 7
do 2000m 19 do 2000m 19
4. Pomiar.
4.1. Celowanie.
4.2. Pomiar kąta poziomego.
4.2.1. Ustawić lustro odpowiednio do emitora.
4.2.2. Odczyt kąta poziomego i pianowego.
4.2.3. Wycelować na lustro.
4.3. Pomiar odległości.
-pokrętło włącznika (17) pozycja 1
-regulator mocy sygnału (21) ustawić w czarnym polu, delikatnie pokręcaniem tam
i z powrotem pokrętłem (21)
-po ustabilizowaniu sygnału w czarnym polu wyzwalanie pomiaru poprzez podniesienie
do góry dźwigni (18)
a następnie swobodne opuszczenie -pomiar przebiega automatycznie w ciągu 5 sekund
we wzierniku LED
pojawia się pulsujące punkty a po zakończeniu pomiaru pojawi się wynik.
4. Przerwa w pomiarze spowodowana przez przechodniów lub samochody, nie wpływa
na wynik a pomiar jest kontynuowany z chwilą ustąpienia przeszkody. Po każdej serii
pomiarów zaleca się wyłączyć instrument na pozycje (0)
5. Wskazówki do pomiaru odległości:
– stała dodawania lustra dla SM4 zostaje wprowadzona automatycznie do wartości zero przy
pomocy wewnętrznego wzorca pomiaru. Dotyczy to jedynie luster Zeiss Oberkochen .
Jednoznaczenie wyników przy pomiarach odległości powyżej 1 km
– ustawiamy odpowiedni współczynnik refrakcji
– wykonujemy pomiar 871,342m
– wykonujemy pomiar przy współczynniku refrakcji ,, 0 ” 871,208
– powtarzamy pomiar przy współczynniku refrakcji „8 ” 871, 481
– obliczamy różnicę ,, (8) „-,, (0) ” 0,273m ”
– wynik dzielimy przez 10 cm na każdy 1 km 2, 7 km
– wynik końcowy 2671,342 in
6. Justowanie:
– błąd nierównoległości systemu emisyjnego do osi optycznej instrumentu
– objawy V V ” `
– zbyt silna moc sygnału przy wycelowaniu lustra i jednocześnie wzrost mocy sygnału
podczas zmiany położenia osi celowania przy pomocy leniwek
– usuwanie
– poluzować śruby kontrujące (22), (23) o 1-2 obroty
– wycelować na lustro centrycznie
– włączyć instrument ON (17) ,regulator sygnału
– śruby justujące (22a), (23a) długo dokręcać aż przy centrycznym celowaniu zostanie
osiągnięty maksymalny sygnał.
Rys. 2. Cel do sprawdzenia warunków geometrycznych tachimetru oraz odręczny raport ze sprawdzenia.
Rys. 1. Wycinek z prospektu. Koniec lat 70-tych wieku dwudziestego.
Rys. 2. Cel do sprawdzenia warunków geometrycznych tachimetru oraz odręczny raport ze sprawdzenia.
Fot. 1. Instrument na stanowisku testowym.
