No cóż, darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby. Darczyńca, Pan Alan, uprzedził mnie, że część kolekcji ma defekty i co ciekawe – te najcenniejsze rzeczy, które Pan Alan określił jako zdefektowane okazały się w pełni sprawne. W opisywanym niwelatorze brakowało libelli sferycznej, a w okularze panowała ciemność. Libellę pozyskałem ze szrotu, a ciemność powodował źle ustawiony pryzmat. Doprowadzanie do stanu używalności to trzy etapy:
1. Znajomy zegarmistrz zupełnie przypadkowo zlikwidował ciemność obracając modułem z pryzmatem zaznaczonym na poniższej ilustracji cyfrą 4.
2. Brakującą libellę sferyczną pozyskałem z truchła innego egzemplarza, którzy przeżył kąpiel wapienną i ta libella okazała się jednym sprawnym elementem. Nie miałem jednak pomysłu, jak usunąć gigantyczny błąd niepoziomowości osi celowej.
3. I tak by pozostało, gdyby nie oferta sprzedaży kolejnego niwelatora. Sprzedający nie miał pojęcia co sprzedaje i cena była nieprzyzwoicie niska. Niwelator okazał się kompletny i w pełni sprawny. Przyjrzałem się raz jeszcze ilustracji z przekrojem instrumentu i postanowiłem poeksperymentować śrubką oznaczoną na poniższej ilustracji cyfrą 1. Okazało się to strzałem w dziesiątkę. Natomiast raport z rektyfikacji trzeciego egzemplarza niwelatora w części dalszej opracowania.
Sprawdzenie w terenie wykazało kompletne rozregulowanie kompensatora. Testy w domu i próby rektyfikacji kompensatora nie powiodły się. Efekt jest taki, że instrument jest kompletny i ma udrożnione widzenie w okularze. Nie kwalifikuje się do pracy, ale jest kompletny, dobrze zachowany i cieszy wzrok. To dużo. Może jakiś serwis by zaradził, ale takich serwisów przynajmniej u Nas nie ma. A nawet gdyby były i były też części zamienne, to naprawa z przyczyn ekonomicznych jest pozbawiona sensu. Sumując – moja przygada z niwelatorami Kern GK 1A dotyczyła aż trzech egzemplarzy i na polu boju ostał się tylko jeden – w pełni oryginalny, a dwa pozostałe zdobią półki w biurach dwóch geodetów.
Pomiar ze środka L1 = L2 = 30 m ; Pomiar z boku L1 = 58 m, L2 = 2,5m
Libella sferyczna po obrocie instrumentu o 180 stopni wychylała się o średnicę bańki. Błąd zrektyfikowany.
Niwelator Kern GK 1A nr 92009 wykazywał błąd niepoziomowości osi celowej 15mm/60m.
Rektyfikacja błędu: odczyt łaty z odl. 2,5m: 1535; średnia różnica wysokości: -473.
Odczyt na łacie do rektyfikacji: 1058.
