W latach 2000-2009 byłem inspektorem w strukturach opolskiego Urzędu Wojewódzkiego. I wtedy to pojawiło się u mnie zainteresowanie Wieżą Piastowską. Wieża jest jednym z najstarszych zabytków architektury obronnej w Polsce – zbudowano ją około 1300r. za rządów księcia Bolka I opolskiego, jako część zamku książęcego opolskiego księcia Kazimierza I opolskiego (choć niedawne badania archeologiczne wskazują, że mogła powstać dopiero w połowie XIV wieku). Była na owe czasy budowlą ogromną i nowoczesną, bo zbudowaną z cegły. Budowla jest postawiona na fundamencie z kamienia polnego, mającym głębokość 6 m. Szerokość murów w dolnej partii wieży dochodzi do 3 m. Do wieży pierwotnie wchodzono przez otwór na wysokości 9 m (obecnie zamurowany) po drewnianym ganku połączonym z murami zamku. Wewnątrz wieży mieściły się loch, kuchnia, izba, sala i wartownia.
W XX w. władze rejencji opolskiej uznały zamek za mało użyteczny oraz kosztowny w utrzymaniu i postanowiły go zburzyć. Dzięki ostrym sprzeciwom polskiego mieszczaństwa w Opolu oraz działaczy Związku Polaków w Niemczech udało się jedynie ocalić wieżę zamkową tego zabytku. W 1928 r. zamek został zburzony, a zachowaną wieżę wkomponowano w projekt planowanego gmachu rejencji opolskiej, obecnie siedziby Urzędu Wojewódzkiego.
Hełm wieży często ulegał przebudowie, lecz same mury były bardzo trwałe. Wieża przetrwała wielki pożar Opola w 1615 roku, lecz w trakcie pożaru w 1739 r. zniszczeniu uległ pierwotny, stożkowaty hełm, który zastąpiono blankami. Później umieszczono na wieży stożkowaty hełm z granitowym szpicem, a w 1906 r. zamieniono go na dach namiotowy, pokryty dachówką. W 1934 r. dach zastąpiono cynkowym stożkiem z orłem projektu prof. Giesa. W 1957 r. nadbudowany został 11-metrowy graniasty hełm, a wraz z nim wieża ma 42 m wysokości. W 1962 r. na wieży umieszczono ostrosłupową iglicę, ozdobioną orłem piastowskim, wykonanym przez Mariana Nowaka.
Na skutek nierównego osiadania fundamentów Wieża Piastowska jest lekko przechylona. Obecnie odchylenie od pionu wynosi ok. 1.5 stopnia. Zabytkowi towarzyszyły przez lata wykopaliska osad słowiańskich z X i XI wieku, odkryte przy budowie amfiteatru opolskiego. Wykopaliska te zostały zakopane.
Źródło informacji – Wikipedia, cytat dosłowny.
W latach 2000-2009 byłem inspektorem wojewódzkim w Inspekcji Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego mieszczącej się w budynku Urzędu Wojewódzkiego w Opolu. W dzień pracy mijałem rano i po pracy Wieżę Piastowską idąc na parking do samochodu. Z tęsknoty za pracą prawdziwego geodety postanowiłem coś zrobić. I tak dokonałem pomiarów trygonometrycznych przy użyciu jedynego wówczas posiadanego instrumentu tj. teodolitu Carl Zeiss Theo 080 A. Obliczenia dokonałem na programowanym kalkulatorze Casio (była to wiosna roku 2001). I co? Wyszło mi, że wieża ma więcej niż 42 metry. Do sprawy wróciłem w roku 2008. Ale nie wszystko na raz.
Fot. 1. Sceneria zdarzeń. Ortofotomapa na geoportalu pokazuje stan mocno zdezaktualizowany (amfiteatr oraz przybudówka Urzędu Marszałkowskiego na przykład).
Fot. 2. Retrospektywa. Jak było kiedyś i jak jest teraz. Przy wejściu do kościoła Franciszkanów ekspozycja ze starym widokiem na Wieżę, kiedy była jeszcze elementem zamku Piastowskiego.
Fot. 3. W czasie mojej pracy w strukturach Urzędu Wojewódzkiego stworzono w hallu ekspozycję na temat Zamku Piastowskiego. Pomysłodawcą był ówczesny WINGiK i dyrektor Wydziału w jednej osobie. W tworzeniu ekspozycji miałem swój skromny osobisty udział. Nie zaglądam do Urzędu, bo nie mam takiej potrzeby, ale z tego co mi wiadomo – ekspozycja zniknęła.
Fot. 4. Rekonstrukcja zdarzeń z 22-go września roku 2008. W wyniku zaniedbań nie zrobiłem wówczas zdjęć, a mogłem. Nasadka na okular umożliwiła pozyskanie stromych celowych.
Rys. 1. Po lewej szkic do wyliczenia współrzędnych stanowiska S,2. Cała analityka odbyła się w układzie współrzędnych „1965 – strefa IV”. Po prawej lokalizacja stanowisk pomiarowych z podaniem kierunków na szczyt wieży.
Fot. 5. Zdjęcia z 29 listopada 2008 roku. Tutaj udokumentowałem zdarzenie świeżo nabytym aparatem Nikon Coolpix P6000 (mój towarzysz wielu podróży – w tym do Skandynawii). Pomierzone kierunki pionowe instrumentem Carl Zeiss Dahlta obarczone były błędem, ale pomierzone kierunki poziome jak najbardziej przydatne.
Fot. 6. A to już event z dnia 29-go września 2022 roku. Tym razem bardziej ergonomiczny sprzęt tj. Tachimetr Wild TC 1000 z funkcją pomiary wysokości punktów niedostępnych.
Fot. 7. A to działanie funkcji pomiaru wysokości punktów niedostępnych.
Rys. 2. Zbitka brudnopisów i brudnorysów z 2008 roku. Po prawej powtórka z pomiarem kierunków pionowych przy użyciu teodolitu Carl Zeiss Theo 080 A. Kierunki pozyskane Dahltą okazały się nieprzydatne.
Rys. 3. Brudnopis i brudnorys z roku 2022. Po prawej „dziennika” przewyższenia z ekranu tachimetru.
Wieża odstaje od pionu tylko od strony północno-wschodniej i to tylko w części środkowej. Na poziomie platformy widokowej wraca do pionu. Jest to widoczne „gołym okiem” poprzez porównanie pionowości ściany Urzędu Wojewódzkiego z bokiem „walca” Wieży. Perspektywa wskazana na fotografii nr 6.
Porównanie wysokości obliczonych na podstawie pomiarów trygonometrycznych z trzech różnych stanowisk. Drobne różnie wynikają z braku sygnałów na punktach obserwowanych.
Promienie na poziomie 3-4 wynoszą 5,22 i 5,29, a na poziomie 7-8 wynoszą 5,24 i 5,17. Wygląda na to, że bryła Wieży ma kształt regularnego walca nieco wygiętego w części środkowej.
Rys. 4. Plątanina miar do obliczenia współrzędnych punktu C, czyli środka podstawy Wieży.
Fot. 8. Synteza pomiaru wysokości w postaci obrazu. Wysokości nad poziom morza w liczniku, a w mianowniku wysokości od podstawy wieży.
Rys. 5. Plątaniny miar ciąg dalszy i tak punkty 100, 101, 102, 103 wyznaczają średnicę podstawy równą 10,64 m. Ponadto poza ściany wystaje o 0.35 m podmurówka. Punkt C to środek podstawy.
Fot. 1. Sceneria zdarzeń. Ortofotomapa na geoportalu pokazuje stan mocno zdezaktualizowany (amfiteatr oraz przybudówka Urzędu Marszałkowskiego na przykład).
Fot. 2. Retrospektywa. Jak było kiedyś i jak jest teraz. Przy wejściu do kościoła Franciszkanów ekspozycja ze starym widokiem na Wieżę, kiedy była jeszcze elementem zamku Piastowskiego.
Fot. 3. W czasie mojej pracy w strukturach Urzędu Wojewódzkiego stworzono w hallu ekspozycję na temat Zamku Piastowskiego. Pomysłodawcą był ówczesny WINGiK i dyrektor Wydziału w jednej osobie. W tworzeniu ekspozycji miałem swój skromny osobisty udział. Nie zaglądam do Urzędu, bo nie mam takiej potrzeby, ale z tego co mi wiadomo – ekspozycja zniknęła.
Fot. 4. Rekonstrukcja zdarzeń z 22-go września roku 2008. W wyniku zaniedbań nie zrobiłem wówczas zdjęć, a mogłem. Nasadka na okular umożliwiła pozyskanie stromych celowych.
Rys. 1. Po lewej szkic do wyliczenia współrzędnych stanowiska S,2. Cała analityka odbyła się w układzie współrzędnych „1965 – strefa IV”. Po prawej lokalizacja stanowisk pomiarowych z podaniem kierunków na szczyt wieży.
Fot. 5. Zdjęcia z 29 listopada 2008 roku. Tutaj udokumentowałem zdarzenie świeżo nabytym aparatem Nikon Coolpix P6000 (mój towarzysz wielu podróży – w tym do Skandynawii). Pomierzone kierunki pionowe instrumentem Carl Zeiss Dahlta obarczone były błędem, ale pomierzone kierunki poziome jak najbardziej przydatne.
Fot. 6. A to już event z dnia 29-go września 2022 roku. Tym razem bardziej ergonomiczny sprzęt tj. Tachimetr Wild TC 1000 z funkcją pomiary wysokości punktów niedostępnych.
Fot. 7. A to działanie funkcji pomiaru wysokości punktów niedostępnych.
Rys. 2. Zbitka brudnopisów i brudnorysów z 2008 roku. Po prawej powtórka z pomiarem kierunków pionowych przy użyciu teodolitu Carl Zeiss Theo 080 A. Kierunki pozyskane Dahltą okazały się nieprzydatne.
Rys. 3. Brudnopis i brudnorys z roku 2022. Po prawej „dziennika” przewyższenia z ekranu tachimetru.
Rys. 4. Plątanina miar do obliczenia współrzędnych punktu C, czyli środka podstawy Wieży.
Fot. 8. Synteza pomiaru wysokości w postaci obrazu. Wysokości nad poziom morza w liczniku, a w mianowniku wysokości od podstawy wieży.
Rys. 5. Plątaniny miar ciąg dalszy i tak punkty 100, 101, 102, 103 wyznaczają średnicę podstawy równą 10,64 m. Ponadto poza ściany wystaje o 0.35 m podmurówka. Punkt C to środek podstawy.